Cầu toàn khiến bạn trì hoãn nhiều mục tiêu trong cuộc sống và cách khắc phục?

Cầu toàn hay chủ nghĩa hoàn hảo (Perfectionism) thường được coi là một đặc điểm tích cực và là động lực để chúng ta thành công trong công việc, cuộc sống và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Tuy vậy trong thực tế thì sự cầu toàn có thể là cản trở khiến chúng ta trì hoãn và không hài lòng về cuộc sống của mình. Hậu quả là dù mong muốn và nỗ lực rất nhiều để đạt được mục tiêu nhưng chúng ta lại không cảm thấy hạnh phúc với thành quả của mình.

Nếu bạn thấy mình có những điều này thì cũng là bình thường. Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến khiến bạn trở thành người cầu toàn.

Vì sao chúng ta cầu toàn?

Có khá nhiều nguyên nhân khiến bạn trở thành người cầu toàn.

1. Do áp lực từ bên trong

Nhiều người cảm thấy mình cần phải thành công, giỏi giang để có được niềm tự hào hoặc nhận được sự ghi nhận của người khác. Hoặc chúng ta cũng sợ thất bại, sợ bị phán xét, sợ mình kém cỏi … Những điều này khiến chúng ta trở nên khắt khe với bản thân và dần dần có xu hướng cầu toàn như một cách tạo áp lực để cố gắng nhiều hơn.

Vấn đề là khi quá khắt khe với bản thân sẽ khiến chúng ta cảm thấy lo lắng, sợ hãi và trì hoãn mọi việc khiến những dự định đều không thể thực hiện. Ngoài ra trì hoãn cũng thể hiện rất rõ khi chúng ta đến “sát nút” mới làm hoặc đặt tiêu chuẩn quá cao khiến bản thân mất thời gian vào tiểu tiết. Những điều này khiến bạn mất dần động lực cố gắng và không đạt hiệu quả như mong đợi.

2. Do áp lực từ mạng xã hội và môi trường sống xung quanh

Cuộc sống hiện đại ngày nay có đầy đủ về vật chất và công nghệ phát triển có thể khiến chúng ta dễ dàng trong việc tiếp cận thông tin, tri thức. Tuy vậy đây cũng là một phần lý do khiến chúng ta kém hạnh phúc hơn.

Lý do là mọi người đều thể hiện mọi thứ tốt đẹp nhất ở trên mạng cộng thêm tư duy so sánh (Comparison Mindset) khiến nhiều người cảm thấy áp lực và đặt kỳ vọng nhiều cho bản thân để được “bằng người ta” hay để có được những thành tựu đó. Hệ quả là chúng ta đặt các mục tiêu không thực tế, so sánh mình với người khác rồi thấy bản thân kém cỏi, trở nên cầu toàn và khiến cuộc sống mệt mỏi. Khi đó sự cầu toàn không còn là động lực để phát triển nữa mà ngược lại, nó khiến chúng ta sợ hãi, cản trở mối quan hệ lành mạnh và khó phát triển.

3. Do những trải nghiệm và cả tổn thương từ thời thơ ấu

Điều này nghe có vẻ khó hiểu nhưng nếu bạn đã đọc các bài viết của mình trước đây thì “trải nghiệm thời thơ ấu” là một nguyên nhân khá phổ biến mà chúng ta không thể tác động trực tiếp được.

Nếu trong thời thơ ấu chúng ta được nuôi dưỡng bởi những áp lực thì khi lớn lên chúng ta cũng có xu hướng trở nên cầu toàn và khắt khe với chính bản thân mình. Một số cha mẹ cho rằng cần thúc đẩy hoặc khuyến khích con cái để chúng nỗ lực phấn đấu. Tuy vậy nếu cách thực hiện cực đoan hoặc không phù hợp có thể khiến con cái hiểu nhầm về sự cố gắng của mình và hình thành thói quen cầu toàn dẫn đến nhiều cản trở sau này.

Ngoài ra nếu thời thơ ấu không nhận được sự ghi nhận thậm chí bị chê bai vì những sai lầm nhỏ thì cũng có thể khiến chúng ta có xu hướng cầu toàn và không biết cách ghi nhận sự cố gắng của bản thân.

Dấu hiệu bạn đang quá cầu toàn

Sau đây là một số dấu hiệu có thể cho thấy chúng ta đang quá cầu toàn:

- Không thể bắt đầu thực hiện một nhiệm vụ nào đó cho dù chúng ta biết rõ cách để làm thế nào (có thể là tập thể dục, làm báo cáo, đi mua một thứ gì đó sắp hết …)

- Chỉ quan tâm đến kết quả mà không đánh giá cao hoặc không nhận thấy nỗ lực của bản thân trong cả quá trình

- Không chấp nhận dù là sai sót nhỏ

- Người cầu toàn có thể trì hoãn cho đến phút cuối bởi họ cần một sự chắc chắn rằng mình có thể làm tốt thì mới bắt tay vào thực hiện

- Năng suất không cao vì phải dành quá nhiều thời gian cho một việc nhỏ

Vậy chúng ta phải làm thế nào để phá vỡ chủ nghĩa hoàn hảo, tận hưởng cuộc sống của mình, sống hạnh phúc và trọn vẹn hơn?

Làm thế nào để đập tan chủ nghĩa hoàn hảo?

Chủ nghĩa hoàn hảo cũng là một lý do khiến chúng ta kém hạnh phúc và khó đạt đến thành công như mong muốn. Nhiều người lầm tưởng sự cầu toàn là một đặc điểm cá nhân và thuộc về tính cách không thể thay đổi.

Tuy vậy các nhà tâm lý học đã khẳng định rằng sự cầu toàn chỉ là thói quen hoàn toàn có thể thay đổi được để chúng ta trở thành phiên bản tốt đẹp hơn của chính mình. Sau đây là một số gợi ý:

1. Đặt mục tiêu phù hợp từng giai đoạn, chia nhỏ mục tiêu và thực hiện từng bước một

2. Thừa nhận sự cố gắng và thành tích nhỏ của bản thân

3. Động viên mình mỗi ngày bằng những thông điệp tích cực

4. Coi sai lầm, thất bại là những trải nghiệm có thể tạo động lực cho chúng ta học tập và phát triển bản thân

5. Tận hưởng hành trình thay vì chỉ quan tâm đến kết quả

6. Thực hành sống tỉnh thức để quan sát bản thân, biết mình muốn gì và thực hiện những ưu tiên trong từng giai đoạn của cuộc đời.

Cầu toàn có thể là một việc tốt nếu nó là động lực để chúng ta nỗ lực phát triển mỗi ngày và đem lại cảm giác hạnh phúc. Tuy vậy nếu quá cầu toàn thì đó lại là cản trở cho thành công và cả chất lượng cuộc sống của chúng ta. Để thay đổi lối suy nghĩ và hành vi đã hình thành từ rất lâu không phải dễ dàng. Tuy vậy hãy bắt đầu bằng việc nhận thức lý do mình có chủ nghĩa cầu toàn, biết rõ nó chỉ là thói quen hình thành một cách vô thức để thay đổi từ những việc nhỏ hàng ngày. Khi đó chúng ta mới có thể tận hưởng từng khoảnh khắc trên hành trình phát triển của bản thân và hạnh phúc trọn vẹn từ bên trong.

My Nguyen

Pic: minimal.artistic