Làm sao để chữa lành vết thương lòng bị bỏ rơi và sợ ràng buộc trong mối quan hệ (Phần 1)

“Tôi hiện làm trưởng phòng kinh doanh của một công ty xuất nhập khẩu có tiếng, cuộc sống khá đủ đầy, buồn thay vẫn còn lẻ bóng. Cả năm trời hẹn hò tá chàng trai mà chả tới chốn, họ đều là tên phản bội, thế giới thật khó đáng tin, nhưng không sao, tôi cũng đâu tính đến điều nghiêm túc. Chẳng qua thi thoảng cô đơn nên cần đôi bờ vai ai đó, tuy nhiên khi họ lại quá gần hoặc quan tâm quá nhiều, cảm giác ngột ngạt, tôi chắc chắn … bỏ chạy. Nguồn động lực duy nhất – mẹ. Ba mẹ ly dị khi tôi mới lên 3, mình người phụ nữ ấy tần tảo nuôi con. Hoàn cảnh cay đắng dạy cô bé năm xưa cần mạnh mẽ, thêm vững chãi để làm điểm tựa cho mẹ. Giờ đây, bà rất tự hào về con gái, mỗi lần khoe kí kết hợp đồng lớn, mẹ ôm chặt tôi, mừng rỡ vui sướng. Thế sao nỡ phụ lòng người-đàn-bà-tội-nghiệp? Tôi luôn chăm chỉ, nỗ lực ngày đêm, mặc đồng nghiệp trêu đùa - đứa “nghiện” việc. Cuối cùng, xã hội đã công nhận thành tựu tôi đạt được, khâm phục sự bản lĩnh và tính tự cường. Nhưng ai ngờ, sau các dự án, tôi kiệt quệ, lòng rỗng tuếch, chớ hay mình đang sống vì lẽ gì…”

( Ly, 30 tuổi, trưởng phòng kinh doanh)

CỐ TỎ RA LÀ MÌNH ỔN…

“Vết thương lòng bị bỏ rơi có thể vô hình nhưng luôn ghi vết hằn nơi cách bạn nhìn thế giới, cảm nhận nội tâm và hành xử ở các mối quan hệ. Hầu hết chúng ta chất chứa tổn thương qua vô vàn câu chuyện khác nhau, nhưng nỗi đau bị-bỏ-rơi thì chỉ có một.”

Phía trên là lời Ly chia sẻ khi tìm đến tôi tư vấn, Ly đến với tôi mang theo sâu sắc vết thương lòng bị bỏ rơi. Cô không phải trường hợp duy nhất. Phần lớn chúng ta đều có vết thương, đôi lúc nhỏ đến mức bị coi không có gì. Thêm nữa, nhiều người vẫn có góc nhìn thiếu đúng đắn về sang chấn, mức thông minh cảm xúc thấp và chưa biết giải quyết mâu thuẫn.

Khi cảm xúc của bạn bị từ chối, chỉ trích, phán xét bởi người thân, bạn sẽ từ chối cảm xúc của mình.

“ Sao nhạy cảm quá vậy”, “

Chuyện này có gì đâu mà sợ!”,

“Đàn ông con trai mà buồn gì!”,

...Những câu nói này không khác gì sự cưỡng chế làm tê liệt cảm xúc. Điều này làm cho người nghe cảm thấy xấu hổ với trải nghiệm cảm xúc.

Đặc biệt, khi ta ở trong gia đình không lành mạnh - nơi khơi dậy những cảm xúc như nghi ngờ, bất an, phẫn nộ, đau buồn, bất lực… nhưng lại không được phép thể hiện cảm xúc ấy. Dần dần cảm giác của cảm xúc chúng ta tê liệt khi bị yêu cầu phủ nhận những cảm xúc hoang mang và không chịu đựng được. Che giấu hay từ chối không làm cho nó mất đi, mà làm cho lớp áo choàng dày thêm.

Cứ thế làn sóng lệch lạc lan từ ba mẹ sang con cái, từ thế hệ này qua thế hệ khác, kẻ tổn thương lại muốn gây tổn thương và vòng lặp như bất tận. Tất cả vô tình đắp thành lớp vỏ áo choàng dày dặn cất giấu nỗi đau. Dẫu kì thực, dù mắt không thấy, vết thương lòng vẫn ở đó, tồn tại.

Đứa trẻ có xu hướng thành đứa trẻ hư để gây sự chú ý của phụ huynh. Chúng càng hét to cho tới ngưỡng mệt lã mà tạm bỏ cuộc. Nếu người lớn tiếp tục ngó lơ, trẻ ắt tìm mọi cách thu hút chú ý – thậm chí cư xử tiêu cực – bởi biết đâu, chúng tin sự hư hỏng hay hủy hoại mình càng làm gia tăng độ quan tâm. Vết thương lòng cũng vậy. Khi chối bỏ, kìm nén quá lâu, thì một ngày bất chợt, bạn bùng nổ dữ dội tựa núi lửa tuôn trào hoặc trái lại – và tệ hơn: bạn thu người co rúm, thấy mình chơ vơ, cô lập.

NGUỒN GỐC CỦA VẾT THƯƠNG LÒNG BỊ BỎ RƠI

Trong gia đình, trẻ cần được nuôi dưỡng không đơn thuần cơm ăn, áo mặc, mà cả nhu cầu an toàn về cảm xúc. Đứa trẻ “bị bỏ rơi” sẽ thiếu vắng tình thương, khoảnh khắc gắn bó, chia sẻ cảm xúc. Ta từng ngó bao người ăn no, mặc ấm sung sướng trong gia đình nhưng bên trong là cảm thấy bất hạnh, trống vắng và thiếu thốn sự quan tâm, tình thương. Dưới đây là vài sự kiện dưới có thể gây ngạc nhiên cho bạn vì chính chúng là nguyên nhân của tổn thương.

1. Sang chấn lúc sanh: sanh mổ, sử dụng kĩ thuật hỗ trợ sinh, tách mẹ sớm, nằm lồng hấp…

2. Đón con trễ, bé đợi một mình ở trường.

3. Bị phạt – đứng ngoài cửa lớp, không được tham gia trại hè, không được ăn …

4. Thả trẻ vào trường nội trú hoặc ở nhà ông bà khi còn quá nhỏ.

5. Chứng kiến sự ra đi của thành viên trong gia đình.

6. Môi trường sống lạnh nhạt do ba mẹ không dành nhiều thời gian cho con.

7. Không chung sống với cả ba và mẹ, vì họ ly dị, đau ốm hoặc qua đời.

8. Thời thơ ấu bị lạm dụng tình dục, bị trêu chọc hạ thấp.

Các trải nghiệm trên giao nhau ở niềm tin sai lệch mà trẻ con học được: “Tôi không xứng để yêu”, “Tôi không có giá trị”, “Tôi không đủ tốt”. Tôi bất an, thế giới nguy hiểm, lấy đâu tình cảm vô điều kiện – phải làm cái gì đó để có sự công nhận… Ly chìm vào công việc mong mẹ thương; nhập vai người thế chỗ - lấp khoảng trống không cha, cô khoác lên mình chiếc áo anh hùng - gắng kiên cường dẫu cô liêu cùng tận. Cô hoài nghi, né tránh mối quan hệ cam kết, thà lẻ loi còn hơn tin lầm rồi đau khổ.

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT VẾT THƯƠNG LÒNG BỊ BỎ RƠI Tôi may mắn sống bên gia đình thành thị khá giả, đủ cha mẹ và em trai. Cớ sao bất ngờ, tôi thấy bản thân trong gần hết tín hiệu báo động vết thương lòng bị bỏ rơi. Chúng quá giỏi ẩn náu, chẳng tỏ căn nguyên nhưng hậu quả cứ hiển hiện.. Bạn lướt thử xem… 9 dấu hiệu vết thương lòng bị bỏ rơi đang diễn ra hàng ngày

1. Quá nhạy cảm với phản hồi, chỉ trích: lời góp ý nhỏ cũng đủ kích hoạt hồi chuông cảnh báo tâm trí.

2. Phản ứng thái quá với mâu thuẫn: Có khuynh hướng cực đoan - hoặc thoái lui ngay lập tức khi “đánh hơi” ra xung đột, hoặc tuôn trào ào ạt, thổi phồng câu chuyện.

3. Nghiện: chẳng quá lời khi nói cội nguồn cơn nghiện nằm tại nỗi đau – nghiện rượu, game, mua sắm, thuốc lá, nghiện làm việc.... Bởi lòng quá thê lương nên muốn mượn thứ hào nhoáng bên ngoài bù đắp, để quên đi cảm xúc nhất thời.

4. Lo sợ bị người khác bỏ rơi: bất cứ thời điểm tình yêu tìm đến, bản năng đầu tiên là bỏ chạy, thật khó mở rộng trái tim.

5. Luôn giành phần chia tay trước khi người khác có cơ hội làm điều này với mình vì nhạy cảm với bị bỏ rơi, hay chỉ vì sợ trông mình bi lụy, đáng thương?

6. Ghen tuông, hồ nghi, tự tưởng tượng người yêu lừa gạt, bỏ bê, thậm chí đối phương chưa hề mắc sai phạm: cơ chế phòng thủ luôn sẵn sàng, chực chờ biến cố ập đến, củng cố niềm tin - tôi không đáng được yêu, ngoài kia ngập kẻ gian dối.

7. Cảm thấy bất an, tự ti, thiếu lòng tự tôn.

8. Sa chân vào mối quan hệ độc hại: mọi việc đang bình thường, ta tìm cách thử thách tình yêu, nếu bạn tình không làm hài lòng, ta liền kết luận thế giới chẳng an toàn, đẩy người ấy ra xa. Về sau, mối quan hệ hóa độc, ta lại cúi đầu chấp nhận hành vi xấu của đối phương, không lên tiếng trao đổi, bơ nhu cầu bản thân, bởi , lòng tin: điều đó dĩ nhiên và ta đáng bị bắt nạt.

9. Vài tình huống ngỡ “giọt nước tràn ly” châm ngòi tột độ vết thương, bạn gần như gục ngã: hoàn toàn mất kiểm soát cảm xúc, xuất hiện cơn hoảng loạn, rối loạn lo âu, mất ngủ, ám ảnh suy nghĩ - hành vi, gây tăng hoặc giảm cân bất thường.

GỬI BẠN CHÚT THÔNG ĐIỆP…

• Dù bạn và tôi không còn nhớ nhiều về quá khứ mà thực ra vết thương vẫn có tồn tại trong mình, lòng vẫn đầy vết xước. Vết thương bị bỏ rơi – chúng ta không hề đứng ngoài cuộc.

• Vết thương lòng biết giả bộ ngủ yên, khi biến cố ghé ngang, chúng bị kích động, bạn giác ngộ: mình giỏi đè nén bấy lâu.

• Sau buổi tư vấn cá nhân 1:1, Ly nhắn tôi: “Em nhận ra mặt nạ cứng rắn dùng ngụy trang sự mất mát của mình. Em thấy trước giờ trong chuyện tình cảm thất bại vì em sợ người ta bỏ em và em chọn sai kiểu người để yêu. Em từng nghĩ không ai yêu thương mình đâu, mối quan hệ này cũng chẳng đi đến đâu khi ai đó quen mình. Bây giờ em biết mình tha thứ và bao dung cho tổn thương và phần vụn vỡ của mình. Yêu thương bản thân và cho phép mình yếu đuối ...” Tôi gửi lời chúc mừng, ngay giây phút tỉnh thức này, Ly đã giành quyền kiểm soát con tàu vận mệnh, tự thân lèo lái nó đến nơi em mong ước mà chẳng lệ thuộc bất kỳ ai. Và đừng quên, tôi luôn sẵn sàng lắng nghe bạn, nhấn vào đây đăng ký nếu bạn cần hỗ trợ coaching 1:1.

Nhận thức quả thực bước khởi đầu thần kỳ trên hành trình chữa lành. Mời bạn đón đọc Làm sao để chữa lành vết thương lòng bị bỏ rơi (Phần 2), tôi sẽ bổ sung thêm vài bí quyết khác hay ho. >> Tên nhân vật đã được thay đổi. >> Viết có tham khảo thêm: https://risingwoman.com/how-to-heal-abandonment-wound/ >> Photo: Canva