6 Dấu Hiệu Bạn Đang Có Phản Ứng Phòng Vệ Sau Tổn Thương

Trước khi chữa lành cho bản thân, mình đã từng là người chiều chuộng và luôn muốn làm người khác vui. Mình thể hiện sự khen ngợi, hâm mộ để nhận lại sự hài lòng và cảm giác thỏa mãn từ những người xung quanh. Càng như vậy lại nghĩ rằng mình làm thế là bình thường và có xu hướng thu hút những người thích nghe người khác ca tụng.

Tuy vậy khi đó trong mình luôn có một phần trỗi dậy phản ứng và chống lại những hành động chiều lòng người khác. Biểu hiện là mình không cảm thấy thật sự vui và thoải mái, mình không biết mình đã làm vừa ý họ chưa. Mình cũng không hiểu giá trị của bản thân là gì. Mình đã từng nghĩ rằng đây là chuẩn mực và không thể tự thoát ra được những mâu thuẫn với chính mình. Vì thế các mối quan hệ đó luôn dễ dàng trở nên căng thẳng, không thể chia sẻ và không đem lại sự bình yên. Lúc đó mình cứ nghĩ tính cách mình như vậy và không thể thay đổi được. Thậm chí mình còn tin rằng, mình luôn có vấn đề trong mối quan hệ.

Khi chữa lành bản thân và tiến hành trị liệu tâm lý cho rất nhiều học viên, mình nhận ra rằng đây không phải là tính cách mà là xu hướng phòng vệ để bản thân cảm thấy dễ chịu. Khi gặp những mâu thuẫn hoặc đau khổ tâm trí con người có xu hướng tạo ra những cách khác nhau để bảo vệ mình. Đáng chú ý là những cách phản ứng này đã được hình thành từ khi còn bé và ảnh hưởng đến các mối quan hệ khi trưởng thành.

Bà Dr. Nicole Lepera - tiến sĩ tâm lý chữa lành tại Mỹ đã có bài chia sẻ về phản ứng phòng vệ sau tổn thương - Trauma response:

Rất nhiều người có những phản ứng phòng vệ sau tổn thương mà chúng ta gọi đó là cá tính (personality). Và vì thế chúng ta tin rằng đó chính là con người thật của mình.

Thực tế là chúng ta đều có những vấn đề của riêng mình bắt nguồn từ các vết thương đã được lập trình ở sâu trong tiềm thức. Phản ứng phòng vệ được hình thành ngay từ thời thơ ấu - khi những vết thương đó xuất hiện và sẽ theo chúng ta đến tuổi trưởng thành. Nếu không lý giải được nguồn gốc những hành vi và cảm xúc của mình, chúng ta sẽ không biết được đâu chỉ là phản ứng phòng vệ, đâu mới là tính cách thật của mình.

Đây là lý do tại sao hành trình này cần rất nhiều sự dũng cảm để chúng ta có thể quay trở lại là chính mình. Chúng ta sẽ cho phép bản thân trở thành phiên bản chân thật và tốt nhất của mình.

Hầu hết chúng ta tồn tại trong trạng thái vô thức. Chúng ta không để ý đến các hành vi, suy nghĩ và những phản ứng phòng vệ sau tổn thương của mình. Đó là vì sống thức tỉnh khiến chúng ta đau đớn. Chúng ta phải nhìn lại cách mà mình làm tổn thương người khác. Thậm chí đau đớn hơn, chúng ta phải nhìn lại cách mà chúng ta tự làm tổn thương mình.

Khi bắt đầu hành trình này có thể chúng ta sẽ cảm thấy xấu hổ và buồn bã. Đôi khi chúng ta cũng có thể cảm thấy vô cùng hoang mang. Tuy nhiên càng hiểu được lý do mọi việc mà mình làm, chúng ta càng ý thức được mình muốn trở thành người như thế nào. Và càng có khả năng chấm dứt hay bắt đầu lại việc định hình tiềm thức (conditioning) bản thân thì chúng ta lại càng được chữa lành.

Bất cứ hành vi nào cũng đều có ý nghĩa của nó khi bạn tin tưởng rằng vào một thời điểm nào đó bạn sẽ được an toàn và được yêu thương. Vậy làm thế nào để biết mình có đang phòng vệ sau tổn thương hay không?

Có 6 biểu hiện của phản ứng phòng vệ sau tổn thương mà tiến sĩ tâm lý chữa lành Dr. Nicole Lepera đã chỉ ra:

1. Hi sinh bản thân (Self Betrayal) Hi sinh bản thân là một cơ chế đối phó từ thời thơ ấu, nơi chúng ta học cách bỏ qua nhu cầu, mong muốn và khao khát của bản thân về tình yêu hoặc sự chấp nhận.

2. Chán nản, phòng thủ (Defensiveness) hoặc trạng thái tiêu cực dai dẳng (Chronic negativity) Đây là những cơ chế phòng thủ giúp chúng ta không bị tổn thương hoặc bị phản bội hay đau đớn.

3. Người đi làm hài lòng (People Pleasing) Làm hài lòng người khác là một kiểu hành vi trong đó chúng ta cố gắng làm mọi điều một cách vô thức dù không đúng với mong muốn của mình để được mọi người nhìn thấy, lắng nghe hoặc yêu mến.

4. Mang trong mình một trọng trách (Performing a role) Đây là một cơ chế phòng vệ trong đó chúng ta cố gắng đảm nhận những vai trò và đặc điểm mà cha mẹ mình mong muốn nhất – điều này có thể trở thành khuôn mẫu khi trưởng thành khiến chúng ta cảm thấy lo lắng, chán nản và / hoặc bị cô lập. (ví dụ: người thành công, người cho phép, người chăm sóc, người hòa giải, người đầu trò…)

5. Thu hút mối quan hệ tiêu cực (Trauma Bonds) Mối quan hệ là sự tái hiện những trải nghiệm thời thơ ấu ngay từ sớm của chúng ta. Khi những đứa trẻ lớn lên, chúng cũng sẽ có xu hướng thu hút những người giống như cha mẹ mình. Mối quan hệ tiêu cực (toxic) tạo nên sự thiếu an toàn giữa hai người. Biểu hiện bao gồm: sợ thể hiện bản thân, sợ bị bỏ rơi, bị trừng phạt, xấu hổ, một sự giằng co, kìm hãm cảm xúc, thể hiện rằng ai đó có thể nhìn thấu tất cả con người mình.

6. Mất kết nối (tách mình ra khỏi cảm xúc của mình) (Dissociation) Đây là cảm giác “lạc lõng” về mặt tinh thần mặc dù chúng ta vẫn đang ở đó. Có thể là chúng ta không cảm thấy kết nối với bản thân hay người khác. Hoặc chúng ta cũng có thể có ít hoặc không có ký ức về những trải nghiệm trong quá khứ. Đây là cách chúng ta tách mình ra khỏi cảm xúc để phòng vệ trước những đau khổ quá sức chịu đựng từ khi còn nhỏ.

Khi biết những điều này, bạn có thể hiểu về cách mình và những người khác phản ứng phòng vệ khi gặp tổn thương thời thơ ấu. Bạn cũng biết rằng đây không phải tính cách của mình đồng thời chính những gì được dạy và trải nghiệm khi còn nhỏ đã hình thành nên các cá tính đó. Điều nên làm không phải là tiếp tục lặp lại những hành vi một cách vô thức mà là vạch ra ranh giới xung quanh và lựa chọn cách mà người khác có thể tiếp cận bạn.

Khóa học HealingMe - Chữa Lành Để Sống Tự Chủ là một khóa học giúp bạn từng bước, theo tiến độ của bạn chữa lành cho bản thân. Bạn sẽ có một cộng đồng những người tự chữa lành đồng hành cùng bạn. Hằng tháng, bạn sẽ được cung cấp những bài học theo chủ đề chữa lành của tháng, hướng dẫn thiền và viết nhật ký thiền, My sẽ tổ chức workshops trực tuyến để giúp bạn tường tận, trả lời câu hỏi và giải thích sâu hơn cách áp dụng.

Bạn có thể tìm hiểu thêm ở đây: www.mynguyen.co/khoa-hoc-chua-lanh

Bạn sẽ được:

- Là thành viên của cộng đồng HealingMe trong vòng 6 tháng

- 6 Chủ đề học chuyên sâu về chữa lành (sống thức tỉnh, đứa trẻ bên trong, ranh giới, suy nghĩ - tiếng nói tiêu cực, reparenting, tiêu hóa cảm xúc).

- Tài liệu hướng dẫn và bài tập thực hành

- Bài tập thiền sống thức tỉnh theo từng chủ đề

- Thời gian Q&A để trả lời thắc mắc và hướng dẫn bạn đi đúng hướng trong quá trình chữa lành.

Minh họa: noharanda My Nguyen Chuyên gia tâm lý và chữa lành